Keuzevak "Levenseinde en Wilsbeschikking"

Als jonge, beginnende huisarts een patiënt begeleiden bij het levenseinde brengt heel wat vragen teweeg. We zijn het niet gewoon om een patiënt te moeten 'behandelen' die niet meer te behandelen valt. We proberen zoveel mogelijk te voorzien in het comfort van de patiënt, maar onze 'kennis' in het verzorgen van deze patiëntenpopulatie beperkt zich tot de enkele uren les die we gekregen hebben in een donkere aula 3 jaar geleden aan (in mijn geval) de KULeuven. En de 'kunde' zijn we gaandeweg aan het opbouwen, maar beperkt zich voorlopig tot deze palliatieve patiënt die ik hier voor mij heb en die mij vraagt: 'Dokter, wat nu?'

Ja, wat nu...

In onze interuniversitaire opleiding tot huisarts krijgen we als assistent jaarlijks de kans om enkele keuzevakken te volgen. Het keuzevak "Levenseinde en wilsbeschikking", gegeven aan de VUB, spreekt me wel aan. Een heropfrissing van de theorie van 3 jaar geleden om nu ook daadwerkelijk om te kunnen zetten in de praktijk zal misschien helpen om de vraag van mijn patiënte te kunnen beantwoorden.

Tijdens de 3 uur durende opleiding bedenk ik mij dat een betere titel voor dit keuzevak "Levensbeëindiging en wilsbeschikking" was geweest. Wanneer ik die avond thuis kom, ben ik in de war. Ik voel me (om de woorden van de prof te gebruiken) een koppige pilarenbijter. Is het dan verkeerd om de patiënt niet meteen een 'pijnloze, menselijke' dood voor te stellen als alternatief voor het verschrikkelijke lijden dat hem mogelijks te wachten staat zonder eerst alle andere opties een serieuze kans gegeven te hebben? Moet ik mij mee verblijden in het 'heugelijke' nieuws dat ondertussen bijna alle artsen werkzaam in de streek van de prof overgestapt zijn naar het toepassen van euthanasie? Moet ik akkoord gaan met de stelling dat 'ondraaglijk lijden waarbij geen behandeling mogelijk is' overeenstemt met 'wanneer de patiënt vindt dat het lijden ondraaglijk is en wanneer de patiënt geen behandeling meer als mogelijk ziet'? Wat te doen bij een depressieve, suïcidale patiënt die geen behandeling wil, omdat hij zo diep in zijn depressie zit en volgens hem ondraaglijk lijdt?

Moet ik aanvaarden dat palliatieve sedatie wordt voorgesteld als een verdoken manier om alles toch 'wat sneller' te laten gaan? Moet ik ingaan op de suggestie dat de toegediende dosissen medicatie om de patiënt te sederen best toch wat hoger zijn dan de benodigde dosissen, vaak zelfs zonder dat de patiënt of de familie op de hoogte zijn?

Ik herinner me dat we 3 jaar geleden spraken over palliatieve sedatie als een zeer respectvolle en waardevolle manier om mensen bij wie het lijden echt niet kon worden gelenigd een menselijk alternatief te bieden zonder aan 'het leven' zelf te raken. Ik herinner me dat we spraken over lijden en de verschillende vormen van lijden... dat lijden niet altijd met medicatie kon opgelost worden... dat lijden geen puur medische, wetenschappelijke kwestie was.... dat tijd geven en een luisterend oor aanbieden soms wonderen konden verrichten..., maar ook dat voor sommige mensen, in sommige uitzonderlijke situaties euthanasie een te respecteren alternatief is. Er werd over levenseinde gesproken vanuit een immens respect naar de patiënt toe en naar 'het menselijke leven' als een gegeven van enorme waarde.

Wat is er veranderd? Is de mentaliteit zo snel omgeslagen? Is de visie van de KULeuven zo verschillend van deze van de VUB? Probeert men op deze manier een mentaliteitsverandering in de maatschappij door te drukken... door jonge artsen van bij het begin van hun carrière de indruk te geven dat ze een 'slechte arts' zijn als ze het niet eens zijn met de overtuiging dat het lijden kost wat kost bestreden moet worden en hierbij het principe van 'het doel heiligt de middelen' aanvaardbaar is?

Laat ik mij beïnvloeden door deze mentaliteit? Wat zal mijn antwoord zijn op de vraag van mijn palliatieve patiënt? En van de volgende? En van die daarna?