Amerikaanse psychiaters willen actie tegen 'onethische' Belgische euthanasiewetgeving

Amerikaanse psychiaters willen actie ondernemen tegen de 'onethische' euthanasiewetgeving in België en Nederland. Zal dit het debat in België aanzwengelen? 'Hopelijk kan dat zonder panikeren.'

Volgens de American Psychiatric Association (APA), een van de meest invloedrijke beroepsverenigingen voor psychiaters ter wereld, is het 'onethisch' voor een psychiater om te assisteren bij 'zelfmoord'. 'Een psychiater zou geen interventie, die de dood als gevolg heeft, mogen voorschrijven of uitvoeren op niet terminaal zieke mensen,' zo klinkt het in een recent officieel statement. Zowel 'het ter beschikking stellen van de middelen daartoe (voorschriften, heliumtanks...) als de dodelijke injectie toedienen' kunnen niet door de beugel voor de Amerikaanse beroepsvereniging.

Opvallend: binnen de organisatie leeft de wil om actie te gaan voeren tegen de euthanasiewetgevingen in België, Nederland en 'overal elders waar niet-terminale psychiatrische patiënten geholpen worden met zelfmoord, of letterlijk vermoord worden met dodelijke injecties - vaak door hun eigen behandelende psychiaters.'

Een van de drijvende krachten achter het statement en achter het voornemen om de pijlen te richten op andere landen is psychiater Mark Komrad, lid van het ethische comité van de APA en afgevaardigde in de raad waarin adviezen worden geformuleerd voor APA's Raad van Toezicht. 'Dat laatste is nog geen officieel standpunt van APA,' zegt hij aan Knack.be. Hij benadrukt dat hij niet namens APA spreekt. 'Ik ben een activist binnen de organisatie. Samen met enkele andere invloedrijke leden wil ik een officiële veroordeling van psychiaters die in het buitenland assisteren bij zelfmoord en actieve euthanasie toedienen bij niet-terminale mensen met zogenaamde "onbehandelbare" en "ondraaglijke" psychiatrische stoornissen.'

Komrad noemt deze vorm van euthanasie een 'fundamentele omkering van onze missie en taak als psychiater'. 'Wij moeten mensen helpen omgaan met hun lijden en dat lijden behandelen. Bovendien druist dit toch in tegen wat Volksgezondheid ons vraagt te doen, namelijk het aantal zelfmoorden indijken. We kunnen zelfmoord dan toch niet gebruiken als behandeling?'

Volgens Komrad zijn de twee centrale begrippen - onbehandelbaar en ondraaglijk - 'extreem problematisch'. 'Voor de meerderheid van de psychiaters bestaat er niet zoiets als onbehandelbaarheid. Dat is een codewoord van een maatschappij die niet bereid is moeilijke en dure behandelingen te geven. Bovendien is dat net vaak een deel van het ziektebeeld. Neem anorexia nervosa: het zit in de natuur van die aandoening om geen behandeling te willen. Hetzelfde geldt voor de ondraaglijkheid. Wanhoop, het gevoel het niet meer te kunnen dragen: dat zijn net de symptomen van veel mentale stoornissen.'

Voor de goede orde: in onze wetgeving is bewust niet gekozen voor 'onbehandelbaar', maar wel voor 'ongeneeslijk' en 'onomkeerbaar'. Dat is een belangrijke nuance: het is niet omdat je een aandoening kunt behandelen, dat je ze ook weg kunt nemen.

Komrad heeft een precedent gevonden om actie te voeren tegen een psychiatrische praktijk in het buitenland: de Sovjet-Unie in de jaren 80. 'Daar probeerden ze om ook politieke ideeën toe te voegen aan psychiatrische diagnoses. De APA heeft dat politieke misbruik van de psychiatrie toen formeel veroordeeld.'

Nog volgens Konrad is dit alvast een belangrijk signaal voor Canada, 'dat ook in deze richting evolueert'. Het APA is verder ook bezorgd over bepaalde Amerikaanse wetgeving. Zeven staten, waaronder Washington DC, bevinden zich 'op een hellend vlak richting door dokters geassisteerde zelfmoord' voor niet terminale patiënten.

Verziekt debat

Minister van Volksgezondheid en Sociale Zaken Maggie De Block (Open VLD) is niet onder de indruk van de Amerikaanse stellingname. 'Iedereen heeft recht op een eigen mening. Over onze euthanasiewet is lang en zorgvuldig gedebatteerd in ons parlement. En onze wet is het eindresultaat. Ik zie niet in wat de Amerikanen met dat debat te maken hebben.'

Geert Dom is niet verrast door de demarche uit Amerika. Dom is voorzitter van de Belgische beroepsvereniging van Psychiaters en bestuurslid van de Europese Psychiatrische Vereniging (EPA). Hij zegt dat wij zeer onderschatten hoe vanuit het buitenland gekeken wordt richting onze naar internationale maatstaven erg progressieve euthanasiewetgeving (zie onder): 'Wat bij ons kan, is absoluut niet evident. Ook binnen Europa, waar de Duitsers de kritiek aanvoeren, kijkt men vreemd naar België en Nederland.'

Hij noemt het statement een belangrijk signaal, zeker omdat het van APA komt. Die noemt zichzelf een van de meest invloedrijke psychiatrische beroepsverenigingen ter wereld en dat is ook zo, aldus Dom: 'De Amerikaanse beroepsvereniging geeft bijvoorbeeld de DSM uit, onze diagnostische bijbel. Dit kan dus zeker het debat bij ons aanwakkeren. Hopelijk kunnen we dat doen zonder panikeren.'

(...)

(Artikel uit Knack 19/12/2016)